Bia tiến sĩ ở Văn Miếu Quốc Tử Giám

Không chỉ là nguồn tư liệu lịch sử phong phú, là “bức tranh sinh động” tái hiện tư tưởng trọng dụng nhân tài của cha ông, bia tiến sĩ ở Văn Miếu Quốc Tử Giám còn là những tác phẩm điêu khắc quý giá, mang tính nghệ thuật cao. Chính những giá trị đó mà nơi đây luôn thu hút nhiều du khách trong và ngoài nước đến tham quan trong chuyến du lịch Hà Nội.

Xem thêm bài viết địa chỉ Văn Miếu Quốc Tử Giám ở đâu?

Giới thiệu chung về Bia tiến sĩ ở Văn Miếu Quốc Tử Giám

Bia Tiến sĩ đặt tại Văn Miếu Quốc Tử Giám có tất cả 82 tấm bia đá khắc các bài văn bia nhằm vinh danh những người đỗ Tiến sĩ trong các khoa thi Đình của nhà Hậu Lê và nhà Mạc.

82 bia đá đặt tại khu di tích Văn Miếu - Quốc Tử Giám tương ứng với 82 khoa thi từ năm 1442 đến năm 1779, trên đó khắc tên 1307 lượt Tiến sĩ thi đỗ. Đây không chỉ là di tích lịch sử quan trọng của đất nước mà còn là biểu tượng văn hóa, niềm tự hào về truyền thống hiếu học của dân tộc Việt Nam.

Bia tiến sĩ ở Văn Miếu Quốc Tử Giám – Biểu tượng và niềm tự hào của sự thành đạt và trí tuệ.

Bia Tiến sĩ được dựng lên trong khoảng gần 300 năm (1484-1780). Tất cả đều được tạo bằng một loại đá xanh (thanh thạch), khai thác từ núi An Thạch, huyện Đông Sơn, tỉnh Thanh Hóa. Mỗi bia đá đều được đặt trên lưng rùa và có kích thước không giống nhau.

Mỗi bài văn bia (bài ký) bằng chữ Hán được khắc trên từng bia đá đều chứa đựng rất nhiều thông tin hữu ích về lịch sử đất nước. Do đó, Bia tiến sĩ ở Văn Miếu Quốc Tử Giám - một trong những địa điểm du lịch ở Hà Nội được du khách yêu thích, là “hiện vật” quý giá cho các công trình nghiên cứu về văn hóa – lịch sử sau này.

Một bài văn bia thường có nội dung rất phong phú như Dòng tiêu đề của khoa thi (phần nối giữa trán bia và bài ký), năm tổ chức khoa thi, tên các vị quan khảo thí, bài ký họ tên và quê quán của những người thi đỗ; tên nhóm người tham gia dựng bia (soạn, nhuận sắc và viết triện)…

Mỗi bài ký trên bia là một áng văn chương tuyệt diệu, thể hiện rõ quan điểm tư tưởng của mỗi bậc hiền tài về triết học, sử học, về giáo dục đào tạo và sử dụng nhân tài. Chính những điều này đã tạo nên tính độc đáo của bia đá Tiến sĩ Văn miếu - Quốc Tử Giám.

Những bài ký trên bia tiến sĩ viết bằng chữ Hán trông như một tác phẩm thư pháp đầy nghệ thuật.

Mỗi bia Tiến sĩ còn được xem là một tác phẩm nghệ thuật độc đáo với phong cách trang trí, điêu khắc mang tính cách điệu cao. Những hình ảnh điêu khắc tinh xảo trên trán bia, diềm bia, chân bia đều phản ánh sinh động cuộc sống sinh hoạt của người dân; tái hiện quang cảnh quan văn, quan võ cùng nhau bàn luận chính sự…

Ngoài ra, hình ảnh những con vật có trong đời sống tâm linh như phượng, long, mã… cũng được sử dụng trang trí trên bia. Với những hoa văn trang trí cầu kỳ cùng nhiều chủ đề đa dạng như vậy mà bia tiến sĩ đã được nhiều nhà nghiên cứu mỹ thuật xem như tư liệu quan trọng trong quá trình nghiên cứu về lịch sử mỹ thuật và điêu khắc Việt Nam trong giai đoạn từ thế kỷ 15 đến 18.

Tham quan khu bia đá trong tour du lịch Hà Nội 1 ngày, du khách dễ dàng tìm thấy tên tuổi của nhiều danh nhân nổi tiếng trong sách sử Việt Nam như: Nhà sử học Ngô Sĩ Liên - tác giả Đại Việt sử ký toàn thư; nhà bác học Lê Quý Đôn - tác giả Đại Việt thông sử, Vân đài loại ngữ; nhà chính trị Ngô Thì Nhậm - người giúp vua Quang Trung chiến thắng quân Thanh trong trận Ngọc Hồi - Đống Đa lịch sử…

Đặc biệt hơn nữa, qua thông tin được khắc trên các tấm bia đá này, du khách không chỉ biết đến gia thế, sự nghiệp của các sử thần Việt Nam mà còn hiểu thêm về mối quan hệ bang giao giữa nước ta và các nước khác trong khu vực qua từng giai đoạn lịch sử.

Bia tiến sĩ tại Văn Miếu - Quốc Tử Giám được công nhận Di sản tư liệu thế giới

Năm 2010, bia đá tiến sĩ tại Văn Miếu - Quốc Tử Giám đã được UNESCO tôn vinh là di sản tư liệu thế giới.

82 bia đá tiến sĩ ở Văn Miếu Quốc Tử Giám chính là những tấm bia tiến sĩ duy nhất ở Việt Nam và thế giới có ghi các bài ký ghi lịch sử các khoa thi và triết lý của triều đại về nền giáo dục và đào tạo nhân tài.

Nội dung và cách thức của bia tiến sĩ Văn Miếu rất đặc sắc không đâu có được.

Hơn thế nữa, trong các nước có ảnh hưởng của Nho giáo như Trung Quốc, Hàn Quốc, Nhật Bản… thì duy chỉ có bia tiến sĩ ở Việt Nam có nội dung phản ánh tư tưởng triết học, chế độ giáo dục khoa cử của triều đại, đời sống xã hội, bối cảnh chính trị….

Nhờ những thông tin quý giá đó mà ngày nay các nhà sử học mới có cơ sở, tư liệu để nghiên cứu sự phát triển, thay đổi của Nho giáo trong việc quản lý đất nước cũng như vai trò quan trọng của chủ trương phát triển giáo dục, đào tạo nguồn nhân lực, chiêu mộ nhân tài trong sự nghiệp xây dựng và phát triển quốc gia cường thịnh.

Theo kinh nghiệm khi đi du lịch Hà Nội, hiện nay, bia tiến sĩ Văn Miếu vẫn là những bản gốc duy nhất được lưu giữ tại chỗ. Và kể từ khi được dựng đến nay phần lớn các hoa văn trang trí vẫn còn nguyên hình dáng, văn tự còn có khả năng đọc được.

Điều này khẳng định tính sinh động, nguyên bản, duy nhất của tư liệu - những tiêu chí quan trọng để xét duyệt vào danh mục di sản tư liệu thuộc chương trình Ký ức thế giới (Memory of the World) của UNESCO.

Bia tiến sĩ là điểm tham quan học tập thu hút rất nhiều khách tham quan trong và ngoài nước.

Mỗi tấm bia tiến sĩ ở Văn Miếu Quốc Tử Giám không chỉ lưu trữ nhiều thông tin giá trị mà còn là một tác phẩm nghệ thuật độc đáo, kết tinh tài hoa của những nghệ nhân hàng đầu Việt Nam qua các thời kỳ. Đồng thời đây cũng là một trong những di sản quý của cha ông để lại cho Hà Nội, trở thành một phần của bức tranh văn hóa, lịch sử của Thủ đô ngàn năm văn hiến.

Nguồn: /blog/gioi-thieu-khai-quat-ve-van-mieu-quoc-tu-giam.html